فلزات به کار رفته در جواهرات

فلزات به کار رفته در جواهرات شامل آلیاژهای مبتنی بر مس، فلزات لایه ای، آلیاژهای طلای رنگی و آلیاژ طلای زرد می باشد. جواهرات با استفاده از فلزات مختلفی ساخته می شوند که عمدتاً از فلز طلا برای ساخت آنها به کار می رود.

اگر به دقت نگاهی به ویترین طلافروشی کنید، متوجه می شوید که رنگ طلا و جواهرات موجود در ویترین متفاوت از یکدیگر است. این مسئله به دلیل تفاوت آلیاژهایی است که در ساخت آنها به کار رفته است. با انواع فلزاتی که در ساخت جواهرات به کار می روند، آشنا می شویم.

آلیاژهای طلای زرد

یکی از فلزات به کار رفته در جواهرات، طلا است که عمده ترین فلز موجود در جواهرات است. طلای خالص در وضعیت مذاب با دیگر عناصر فلزی ترکیب شده تا آلیاژهایی با خواص گوناگون مثل مقاومت و رنگ های متنوع برای آن بوجود بیاید. متداول ترین آلیاژی که برای جواهرات به کار می رود طلای زرد رنگ است که دارای نقره و روی می باشد. این آلیاژ از استحکام بالایی برخوردار است و مراقبت از آن بسیار ساده است.

سیستم کاراتاژ نسبت طلای خالص به دیگر فلزات موجود در آلیاژها را بیان می کند. در آمریکا، استاندارد جواهرات طلای جامد، 24 عیار می باشد. چنانچه نسبت 14/24 عیار را در نظر بگیرید، قادر خواهید بود به این نتیجه برسید که 58.3 درصد طلا خالص می باشد. این آلیاژ، متداول ترین آلیاژ در کشور ایران است. اما دیگر آلیاژها با کاراتاژ کمتر و بیشتر به سهولت در دسترس می باشند.

آلیاژهای طلای رنگی

هر یک از فلزات به کار رفته در جواهرات سبب ایجاد تغییراتی در خواص و ظاهر جواهرات می شود. طلا را در مجموع، فلز زرد رنگی می دانند. چنانچه فلزات اضافه شده در آلیاژها تغییر کنند، طیف گوناگونی از کاراتاژ طلا در رنگ های گوناگون حاصل می شود.

فرضاً درنظر بگیرید که طلای سفید دارای نیکل است. اضافه کردن مس به آلیاژ طلا سبب رزگلد شدن می شود و اخیراً طلای رزگلد به شدت محبوب و پر طرفدار شده است. اگر مس کمتری در جواهرات به کار رود و نسبت نقره و روی را اندکی جابه جا کنند، طلای سبز بوجود می آید.

آلیاژهای مبتنی بر مس

از دیگر فلزات به کار رفته در جواهرات، مس است که آلیاژهای مختلفی با آن درست می شود. مس به شدت نرم و چکش خوار است و در صورتیکه در معرض هوای آزاد قرار بگیرد، رنگ قرمز متمایل به زرد پیدا می کند. استفاده از مس و آلیاژهای مس در کاربردهای گوناگون به هزاران سال پیش مربوط می شود.

آلیاژهای مس، ترکیباتی از مس با دیگر عناصر هستند که با هدف بهبود خواص مکانیکی، حرارتی، الکتریکی، شیمیایی و … به مس اضافه می شوند و در صنایع گوناگون مانند جواهرات به کار می روند. انواع آلیاژهای مس شامل مس خالص، آلیاژ مس – قلع، آلیاژ مس – روی و آلیاژ مس – نیکل و … می باشد. مس از متداول ترین فلزات به کار رفته در جواهرات است و تقریباً می توان گفت در بیشتر از 80 درصد جواهرات از مس استفاده شده است.

مس خالص با درجه خلوص بالا شامل 99 درصد مس و یک درصد و حتی پایین تر از دیگر آلیاژ تولید می شود. این آلیاژ علاوه بر جواهرات در ساخت لوله مسی، کابل و لوله دو جداره به کار می رود. اضافه کردن مس به جواهرات سبب ایجاد خواص منحصر به فردی در آنها می شود و کیفیت و مقاومت آنها را افزایش می دهد.

فلزات لایه ای، از فلزات به کار رفته در جواهرات

انواع فلزات لایه ای از مواد طلا جایگزین های بسیار ارزان و مستحکمی برای آلیاژهای طلا می باشند. اغلب مواد طلایی لایه ای از یک ماده هسته ای خاص با یک لایه سطحی نازک از طلا بوجود آمده اند. این ماده قادر نیست وارد فاز ریخته گیری شود. چرا که لایه ها کاملاً متفاوت می باشند.

برنج در جواهرات

برنج، آلیاژی زرد رنگ می باشد که با استفاده از مس و روی درست می شود. برنج دارای تنوع بسیار بالایی است و در چندین مدل گوناگون وجود دارد. برنج از قیمت بسیار مناسب اما ظاهری بسیار زیبا و جذاب برخوردار می باشد. اما امکان ساخت و ریخته گری آن وجود دارد. لحیم کاری برنج، یک درز خاص بوجود می آورد که به سبب زیبایی بیشتر با استفاده از مواد خاص پر می شود.

برنج زرد دارای 33 درصد روی و 67 درصد مس است. برنج زرد از شفافیت و براقیت بسیار بالایی برخوردار است و از برنج قرمز شفاف تر و براق تر می باشد.

اما برنج قرمز به صورت 15 درصد روی و 85 درصد مس می باشد. وجود مس زیاد در برنج قرمز سبب ایجاد رنگ قرمز در آن شده است. در نتیجه این برنج به رنگ قرمز به نظر می رسد.

برنز، از فلزات به کار رفته در جواهرات

برنز یا مفرغ، آلیاژی است که بیشتر مواد تشکیل دهنده آن مس می باشد. برنز به شدت مستحکم، شکل پذیر و قابل ماشین کاری می باشد. کلمه برنز دارای ریشه فرانسوی می باشد. انعطاف پذیری بالای برنز، سبب انتخاب آن برای ساخت جواهرات شده است. این آلیاژ تنها به شکل سطحی اکسید می شود. زمانی که یک لایه اکسید مس ایجاد می شود، فلز زیرین بیشتر از آسیب ها مصون می ماند.

برنز از 12 درصد قلع و 88 درصد مس درست شده است. آلیاژ حاصل به صورت قهوه ای گرم است. خود برنز اندکی شکننده است. بنابراین اگر قرار باشد از برنز به تنهایی برای ساخت محصولی استفاده شود، حتماً از برنز با بیشترین ضخامت استفاده می شود. تولید برنز از ورق و سیم امکان پذیر نیست.

برنز از بهترین فلزات به کار رفته در جواهرات است که البته همانطور که اشاره شد یک آلیاژ است. برنز با تبدیل شدن از حالت مذاب به حالت جامد، انبساط پیدا می کند. جواهرسازان در زمان ریخته گری بایستی فکر این مسئله باشند تا طراحی مورد نظر آنها دچار مشکل نشود.

کیفیت آلیاژهایی که برای ساخت جواهرات به کار می روند، بسیار مهم است. به گونه ای که اگر برای جواهرات از آلیاژها و فلزات بی کیفیت استفاده شود، جواهرات سریعاً کیفیت رنگ خود را از دست می دهند. بنابراین جواهرسازان باید از باکیفیت ترین فلزات برای ساخت جواهرات استفاده کنند.